Amerika’nın Illinois eyaleti, “Wellness and Oversight for Psychological Resources Act” adlı yasayı 5 Ağustos 2025’te kabul ederek, AI destekli terapist botların ruh sağlığı hizmeti sunmasını resmen yasaklayan ilk eyalet oldu.

Yasaya göre, yapay zekâ sistemlerinin doğrudan psikolojik destek sağlaması artık mümkün değil. Yani AI temelli bir uygulama ya da yazılım, kullanıcılara psikolojik değerlendirme yapamayacak, tedavi önerisinde bulunamayacak ya da terapi sürecini yönlendiremeyecek. Bu tür sistemler yalnızca idari görevlerle sınırlı olacak: randevu planlamak, not tutmak ya da danışan takibi gibi işler serbest, ancak terapi koltuğuna oturmaları yasak.

Bu düzenlemeye uymayan kişi ya da kurumlara, ihlal başına 10 bin dolara kadar para cezası verilebilecek. Yasa, Illinois Finans ve Mesleki Düzenleme Departmanı (IDFPR) tarafından denetlenecek. Kurum, gerektiğinde soruşturma açma ve yaptırım uygulama yetkisine sahip olacak.

Yasanın arkasındaki temel gerekçe, ruh sağlığı alanının yüksek hassasiyet taşıması. Uzmanlar, yapay zekâ sistemlerinin empati kuramaması, duygusal zekâdan yoksun olması ve yeterince denetlenememesi gibi nedenlerle terapi sürecinde riskli olduğunu savunuyor.

Illinois Temsilciler Meclisi üyesi Bob Morgan, yasayı savunurken “AI, destekleyici olabilir ama bir terapist gibi davranamaz,” diyerek teknolojinin sınırlarına dikkat çekti. IDFPR Sekreteri Mario Treto Jr. ise konuyu şu sözlerle özetledi: “İnsanlar ruh sağlıklarını teknolojiye değil, gerçek uzmanlara emanet etmeli.”

Ayrıca, son dönemde piyasaya sürülen bazı AI tabanlı terapi uygulamalarının özellikle gençler ve çocuklar arasında yaygınlaşması, bu konuda yeni bir düzenleme ihtiyacını artırdı. Denetimsiz AI sistemlerinin yanlış yönlendirme yapabileceği ya da kişisel verileri tehlikeye atabileceği endişeleri, yasanın çıkışında belirleyici oldu.

Illinois bu konuda ilk adımı atan eyalet olsa da ABD genelinde benzer tartışmalar giderek artıyor.

  • Utah, yapay zekâ ile terapi yapılmasına tamamen karşı değil. Ancak AI sistemleri kullanıcıya “Ben bir insan değilim” uyarısını açıkça vermek zorunda.
  • Nevada, kamu okullarında AI terapistlerin kullanımını yasakladı. Öğrencilere sadece insan terapistlerin destek vermesi gerektiği savunuluyor.
  • New York ise, Kasım ayında yürürlüğe girecek yeni yasasıyla, AI sistemlerinin intihar gibi kriz durumlarında kullanıcıları doğrudan profesyonel yardım hatlarına yönlendirmesini zorunlu hâle getirecek.

Bunların dışında başka birçok eyalet de AI ve ruh sağlığı arasındaki ilişkiyi yeniden tanımlamak için benzer düzenlemeleri gündemine almış durumda.

AI terapistler neden bu kadar tartışılıyor?

Yapay zekâ destekli terapistler, son yıllarda özellikle erişilebilirlik açısından büyük umut yaratmıştı. 7/24 ulaşılabilen, anonim kalan, düşük maliyetli ve hızlı cevap veren AI sistemleri, geleneksel terapiye ulaşmakta zorlanan kişiler için alternatif bir yol sunuyordu. Ancak bu sistemlerin sınırsız yetkiyle çalışması, beraberinde ciddi riskler de getiriyor. Özellikle ağır depresyon, travma ya da intihar riski gibi konularda AI’ın yetersiz kalabileceği, hatta zarar verebileceği düşünülüyor.

Örneğin bazı kullanıcılar, duygusal kriz anında AI uygulamalardan destek almak istediğinde otomatik ve mekanik cevaplarla karşılaştıklarını; bunun da durumu daha kötü hâle getirdiğini söylüyor. Ayrıca kişisel verilerin korunması, AI’ın ne kadar “gizli” ve “güvenli” olduğu sorularını da beraberinde getiriyor.

Illinois’in kararı, yapay zekânın insanın yerine geçemeyeceğini savunanlar için önemli bir kazanım olarak görülüyor. Elbette teknoloji, sağlık hizmetlerinde büyük kolaylıklar sağlıyor ve bundan vazgeçmek gerekmiyor. Ancak özellikle ruh sağlığı gibi hassas bir alanda, AI’ın sınırlarının net bir şekilde çizilmesi gerektiği konusunda giderek daha fazla kişi hemfikir.

Bu yasa, yalnızca AI teknolojisinin değil, aynı zamanda etik, güvenlik ve insan ilişkileri temelli sağlık hizmetlerinin geleceği hakkında da derin bir tartışmayı başlatmış durumda. Illinois’in bu adımı, başka eyaletlere de örnek olursa, AI destekli uygulamaların yalnızca yardımcı rol üstlendiği yeni bir dönem başlayabilir.