Yalnız yaşamanın insan sağlığı üzerindeki etkileri uzun süredir tartışılıyor. Genellikle olumsuz örneklerle anılıyor: depresyon riski, kalp hastalıkları, sosyal izolasyon… Ama Florida State Üniversitesi’nin 2025’te yayımladığı uzun soluklu araştırma, bu ezberi yerle bir edebilir. Çünkü bu araştırmaya göre, bekar kalmak -ya da en azından evli olmamak- yaşlılıkta demans geliştirme riskini ciddi oranda azaltıyor.
Araştırmada, 50 ila 104 yaşları arasındaki 24.000’den fazla ABD’li yetişkin 18 yıl boyunca takip edildi. Katılımcılar dört kategoriye ayrıldı: evli, hiç evlenmemiş, boşanmış ya da dul. Başta hiçbirinde demans yoktu. Zaman içinde gelişen bilişsel bozulma ve demans türleri (Alzheimer, Lewy body, vasküler demans vb.) izlenerek karşılaştırmalar yapıldı.
Peki ortaya çıkan sonuç ne?
Hiç evlenmemiş bireylerin demans geliştirme riski, evlilere kıyasla %58 daha düşük. Boşanmış bireylerde risk %36 daha düşükken, dul kalanlarda bu oran daha düşüktü ama yine de anlamlıydı. Hatta “hafif bilişsel bozukluğu” olan kişilerde bile bekarlar, evlilere göre demansa daha az ilerliyordu.
Bilimsel açıklamalar şöyle:
- Sosyal ilişki biçimi değişikliği:
Bekar bireyler, arkadaşlarıyla ve çevreleriyle ilişkilerini daha aktif ve çeşitlendirerek sürdürebiliyor. Evlilik, bir noktadan sonra daha kapalı ve tekrarlayan sosyal etkileşimlere neden olabiliyor. Beyin için gereken “yeni uyaran” ihtiyacını bekarlar daha iyi karşılayabiliyor olabilir. - Stres düzeyleri:
Araştırma, evli bireylerde özellikle kadınlar için yüksek düzeyde “bakım yükü” ve stresin, bilişsel çöküşle bağlantılı olabileceğini gösteriyor. Özellikle uzun süreli evliliklerde, eşin hastalığı, ekonomik sorumluluklar veya duygusal gerilimler daha belirgin hale gelebiliyor. - Tanı farkı:
Evli bireylerde, bir eşin diğerinin davranış değişikliklerini daha erken fark etmesi olası. Bu da tanının daha erken konmasına neden olabilir. Yani istatistiksel fark, tanı zamanlamasıyla da ilgili olabilir. Ancak bu durum verinin kendisini tamamen açıklamıyor; yine de bekarların daha az demans geliştirdiği gözlenmiş.
Bekar kalmak daha mı iyi? sorusuna araştırmacılar doğrudan “evet” demiyor. Çünkü işin merkezinde ilişki durumu değil, sosyal bağlılık, anlamlı ilişkiler ve yaşam tarzı var. Yani yalnız olabilirsiniz ama yalnız hissetmiyorsanız, hayatınızda anlamlı bağlar varsa, bu zihinsel sağlığınızı korumada evlilikten daha etkili olabilir. Aynı şekilde, mutlu bir evlilik, sosyal destek sistemleri güçlü bir ilişki de zihinsel çöküşü önleyebilir. Asıl mesele: hayatı nasıl yaşadığınız.